موضوع حذف صفر از واحد پول ملی کشور و کاهش نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات بانکی از جمله موضوع‌هایی است که کارشناسان اقتصادی به ارزیابی کم و کیف آن و اثرات این تصمیم‌گیری‌ها بر اقتصاد کشور پرداخته‌اند. با دکتر مهدی تقوی، اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- در روزهای اخیر بحث‌های متفاوتی درباره سیاست دولت و بانک مرکزی مبنی بر احتمال حذف 3 یا 4 صفر از واحد پول ملی کشور صورت گرفته است. ارزیابی شما چیست؟
من همیشه از حذف صفر از پول ملی دفاع کرده‌ام. البته تاکید می‌کنم که حذف صفرها باعث کاهش تورم نخواهد شد و هرکس این ایده و دیدگاه را مطرح کند دچار خطای دید شده است.واقعیت این است که پول، واسطه مبادله است. وقتی حجم پول در اقتصاد متناسب با تولید و تقاضا نباشد، باعث تورم می‌شود چرا که تقاضا برای پول تابعی از نرخ بهره و تولید ملی است از این‌رو باید عرضه پول متناسب با تولید ملی باشد اما اگر عرضه پول زیادتر از تولید ملی باشد، پول زیاد به‌دنبال کالای کم (عرضه‌اقتصادی کم) می‌رود و قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و بالعکس. اما خود اسکناس به ذات خود تاثیری بر نرخ تورم ندارد و به همین دلیل حذف صفرها بر کاهش یا افزایش تورم تاثیر ندارد و این تورم است که ارزش پول ملی کشور را روز به روز کاهش داده است و برای مبادله یا خرید کالا مجبور هستیم پول بیشتری پرداخت کنیم.
- برخی کارشناسان معتقدند که دولت به جای حذف 3 یا 4 صفر بهتر است ابتدا نرخ تورم را مهار کند. به واقع وقتی سیاست حذف صفرها باید شروع شود که دولت سیاست مدون و شفافی برای مهار تورم در نرخ پایین را دنبال کند وگرنه بعد از مدتی دوباره ارزش پول ملی در اثر تورم بالا کاهش می‌یابد و بازهم ضرورت حذف صفرها ضرورت پیدا می‌کند؟
من با این دیدگاه موافق نیستم و کاری به اظهارنظر کارشناسانی که مهندسی خوانده‌اند یا مدیریت هم ندارم؛ چرا که اگر دولت‌ها می‌توانستند سیاست‌های ضدتورمی را اجرا کنند و یا شوک‌های اقتصادی را مهار کنند، در طول 30سال گذشته این اقدام را انجام می‌دادند؛ اصلا ضرورتی برای حذف صفرها پیش نمی‌‌آمد.
- اما کشور ترکیه 6 صفر را حذف کرد و از سوی دیگر در کمتر از 9 ماه نرخ تورم را از 50 درصد به 5 درصد رساند و اجازه نداد نرخ تورم بیش از این افزایش پیدا کند؟
من این مثال را به این ترتیب نمی‌پذیرم، شما می‌توانید کشور آلمان را هم درنظر بگیرید و اصلا رابطه‌ای بین حذف 3 صفر با تورم وجود ندارد.
- فکر می‌کنید انگیزه واقعی دولت از پیش کشیدن بحث حذف صفرها در سال‌جاری چیست و آیا واقعا با این اقدام ارزش پول ملی کشور تقویت خواهد شد؟
وقتی ارزش پول ملی پایین می‌آید، به مبادله بیشتری احتیاج دارید چرا که کالاها گران‌تر شده و دولت مجبور است بیشتر و بیشتر اسکناس چاپ کند و این اقدام هم هزینه زیادی برای دولت دارد. افزون بر صرفه جویی در انتشار و نگهداری اسکناس، حذف صفرها باعث سهولت فعالیت اقتصادی و صرفه‌جویی در وقت مردم و بهبود وضعیت حسابداری می‌شود اما حذف صفرها باعث تقویت پول ملی نمی‌شود.
- سؤال دیگر به سیاست‌های پولی بانک مرکزی در سال جدید بر می‌گردد؛ ارزیابی شما از کاهش نرخ سود تسهیلات و سپرده‌های بانکی چیست؟
همانگونه که سیاست حذف صفرها را اقدامی درست می‌دانم، سیاست اخیر بانک مرکزی در کاهش نرخ سود بانکی را غلط می‌دانم چرا که در تنظیم سیاست‌های پولی و نرخ سود بانکی، مهم درنظر گرفتن نرخ بهره واقعی است اما وقتی نرخ تورم در 5 سال آینده افزایش خواهد داشت و خود مقامات دولتی بر این مسئله اعتراف دارند، کاهش نرخ سود بانکی باعث می‌شود تا مردم انگیزه‌ای برای سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها نداشته باشند. آیا دولت انتظار دارد که مردم پولشان را 5 ساله در بانک‌ها با نرخ سود 15 درصد سپرده‌گذاری کنند درحالی‌که نمی‌دانند نرخ تورم در 5 سال آینده چگونه خواهد بود؟
